Monthly Archives Lipiec 2015

Porozumienia kartelowe miały doprowadzić do likwidacji walki konkurencyjnej, w rzeczywistości jednak zmieniły tylko jej przejawy. Przed zawarciem umowy przedsiębiorstwa walczyły o klienta, oferując mu wyroby tańsze, lepsze lub też inne. Po powstaniu kartelu walka przenosiła się z rynku do gabinetów. Uczestnicy porozumienia dążyli dc zdobycia najbardziej korzystnej pozycji w utworzonej organizacji. Wobec ograniczonych możliwości zbytu, każdy producent chciał uzyskać jak największy udział w ogólnej masie zbywanych wyrobów. Odmienne były warunki techniczne i ekonomiczne poszczególnych zakładów, toteż każdy z przedsiębiorców zmierzał do ustalenia poziomu cen i warunków sprzedaży jak najkorzystniejszych dla siebie...

W latach siedemdziesiątych XIX w. w większości państw wprowadzono walutę złotą, a złoto nabrało w stosunkach międzynarodowych charakteru wyłącznego środka wypłat. W Niemczech proklamowano walutę złotą w 1871 r., reforma trwała do 1873 r. W Danii, Szwecji i Norwegii wprowadzono złoty monometalizm w 1872—1875 r., równocześnie powstała Skandynawska Unia Monetarna. W latach 1874—1875 złoty pieniądz wprowadzono we Francji, Włoszech i Holandii, w 1879 r.— w Austrii. Nie wszystkie kraje od razu i zdecydowanie przekonały się do złota, dopiero pod koniec XIX w. przyjęto je w Rosji i Japonii, a najdłużej panował bi-metalizm w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. W 1873 r. przyjęto tu system monety złotej, ale w 1878 r. wrócono do bimetalizmu z pewnymi ograniczeniami w stosunku do srebra...

W produkcji i zastosowaniu różnorodnych maszyn rolniczych przodowały Stany Zjednoczone. Maszyny były coraz bardziej niezawodne, łatwiejsze w obsłudze, a postęp konstrukcyjny i zwiększone rozmiary produkcji pozwalały na obniżanie cen. Istotne znaczenie miał też fakt, że ulepszone maszyny mogły być stosowane na coraz mniejszych obszarach ziemi. Na przykład skonstruowany w latach osiemdziesiątych kombajn zbożowy ciągnęło aż 33 muły, a obsługiwało go 5 osób. Kombajn ciągnięty przez traktor stał się znacznie wygodniejszy w użyciu. Doskonalenie konstrukcji i obniżka cen maszyn rolniczych pozwoliły na ich upowszechnienie. W latach 1880—1910 moc maszyn parowych w rolnictwie wzrosła w Stanach Zjednoczonych trzykrotnie: w latach późniejszych siłę pary stopniowo zastępował silnik spalinowy...

W socjalizmie cele działalności produkcyjnej indywidualnych gospodarstw rodzinnych są podobne do celów tego typu gospodarki funkcjonującej w kapitalizmie. Także w socjalizmie właściciel gospodarstwa rodzinnego zmierza do osiągnięcia możliwie dużego dochodu dzięki wydatkowanej pracy. Źródłem tego dochodu jest wytworzona w gospodarstwie produkcja czysta, pozostająca po odjęciu od wartości wytworzonej produkcji wartości nakładów materialnych (tj. nakładów pracy uprzedmiotowionej w środkach produkcji). Część produkcji czystej właściciel gospodarstwa przekazuje państwu w postaci podatku, część może przeznaczyć na opłacenie czynszów lub procentów od zaciągniętych pożyczek, natomiast pozostała część to dochód rolniczy z gospodarstwa. Dochód rolniczy mogą powiększać dochody z innych źródeł...

W rozumieniu teorii trzech sektorów sektor usług obejmuje wszelką działalność usługową. W teorii tej rozpatruje się rozwój sektora usług w stosunku do pozostałych sektorów gospodarki: rolnictwa i przemysłu. Przydatność analityczna wysoce zagregowanego pojęcia sektora usług jest ograniczona, ponieważ nie uwydatnia ono bardzo istotnego wewnętrznego zróżnicowania usług i ich funkcji w obrębie sektora. W ujęciu teorii trzech sektorów stają się jednak widoczne te ogólne cechy wszelkich usług, które odróżniają sektor III jako całość od pozostałych sektorów. Teoria ta ukazuje także i uzasadnia prawidłowości oraz tendencje rozwojowe sektora usług w porównaniu z pozostałymi sektorami...

Skądinąd na rolę, jaką odgrywa środowisko przyrodnicze, ma wpływ rozwój międzynarodowej wymiany towarowej. Nie wszystkie bowiem płody rolnictwa muszą być wytwarzane w kraju, podobnie jak nie wszystkie produkty rolnicze muszą być spożywane w kraju. Dzięki wymianie międzynarodowej można w większym stopniu wykorzystywać w produkcji preferencje, jakie daje natura określonym roślinom lub zwierzętom w określonym środowisku przyrodniczym. Niezależnie jednak od tego, jakie są możliwości uniezależnienia produkcji rolniczej od środowiska przyrodniczego, niezmiennie aktualna jest stara zasada, że najwyższą, a zazwyczaj również najtańszą produkcję otrzymuje się wtedy, gdy jest ona dostosowana do warunków przyrodniczych. Dzisiaj można już prawie wszystko produkować prawie wszędzie...

Częstym błędem jest utożsamianie regulacji prawnej z rzeczywistymi działaniami gospodarczymi. Nie są odosobnione przypadki takich koncepcji i zamierzonych rozwiązań, które zatrzymują się na poziomie regulacji prawnej lub też z innych jeszcze przyczyn nie są urzeczywistniane w stopniu odpowiadającym intencjom ustawodawcy. O jakości planu decyduje zaś nie tylko sposób formułowania celów, ale i zdolność egzekwowania działań zmierzających do osiągania tych celów. Założenie, że gospodarka jest doskonale sterowna w stosunku do decyzji centralnych, przyczynia się również do zatarcia społecznej strony procesów ekonomicznych...

Produkcję towarową gospodarstwa można obliczać jedynie w pieniądzu, ewentualnie w niektórych wypadkach w jednostkach zbożowych. Składają się bowiem na nią różne artykuły, których nie można dodawać, jeśli są wyrażone w różnych jednostkach naturalnych. W praktyce istnieje tendencja do nazywania produkcji towarowej towarowością. Należy tego unikać, ponieważ jest to pomylenie pojęć. Terminem „towarowość” określany jest procentowy udział produkcji towarowej w produkcji globalnej. Jeśli mówimy np., że towarowość buraków cukrowych wynosi 100%, oznacza to, że całą wytworzoną produkcję się sprzedaje. Jeśli np. towarowość jęczmienia wynosi 35%, oznacza to, że 65% wyprodukowanego jęczmienia zużywa się w gospodarstwie na siew i paszę, a tylko 35% zbioru zostało sprzedane...

W XIX w. przedsiębiorcy dokonywali wypłaty z reguły poprzez banki. Ponieważ koncentrowały się w nich wielokierunkowe rozliczenia, bank mógł dokonać likwidacji większości zobowiązań poprzez proste operacje księgowe, a jedynie ewentualne nadwyżki wymagały pokrycia w postaci przesyłek złota. Największe możliwości dokonywania rozliczeń międzynarodowych miały banki znajdujące się w ośrodkach światowego handlu, gdzie krzyżowały się najrozmaitsze transakcje. W pierwszej połowie XIX w. szczególną rolę pod tym względem odgrywał Londyn. Wobec wielkiego rozwoju przemysłu i handlu angielskiego, wielkie banki londyńskie utrzymywały kontakty z całym światem, a więc zapłata za ich pośrednictwem była najdogodniejsza formą rozliczeń...

Produkcja czysta jest to cała nowo wytworzona wartość w gospodarstwie rolnym. Rozróżniamy produkcję czystą brutto i netto. Produkcja czysto netto jest mniejsza od produkcji czystej brutto o amortyzację środków trwałych. W obliczeniu produkcji czystej można przyjąć za punkt wyjścia każdą kategorię produkcji, a więc produkcję globalną, końcową netto lub brutto, towarową brutto lub netto. Produkcja główna obejmuje te produkty, które są zasadniczym celem działalności produkcyjnej. W uprawie zbóż produkcję główną stanowi ziarno. W uprawie okopowych są nią korzenie lub bulwy. W chowie bydła mlecznego jest nią mleko. Czasami jedna gałąź produkcji daje dwa lub więcej produktów głównych. Na przykład produktem głównym uprawy lnu jest zarówno siemię, jak i włókno...

Kwas siarkowy (H2SO4) jest podstawowym i najważniejszym półproduktem w przemyśle chemicznym. Żadna prawie dziedzina produkcji chemicznej nie może się obejść bez kwasu siarkowego, a wielkość jego produkcji limituje rozwój całego przemysłu chemicznego. Kwas siarkowy produkuje się bądź z siarki elementarnej (co jest najprostsze i najtańsze), bądź z różnych jej związków. W okresie międzywojennym Polska importowała siarkę z Sycylii, jednakże większość kwasu siarkowego produkowano z siarczkowych rud cynkowo-ołowiowych (w 1935 r. ok. 70%)32. Drugim krajowym surowcem siarkowym było złoże pirytów w Rudkach koło Nowej Słupi. Po drugiej wojnie światowej oba te krajowe źródła siarki, łącznie z importowanymi pirytami, przestały wystarczać wobec wzrastającego silnie zapotrzebowania na kwas siarkowy...

W okresie międzywojennym lansowano w Polsce pogląd o nieopłacalności wydobycia węgla brunatnego wobec istnienia dużych zasobów węgla kamiennego. Tymczasem na przykład w sąsiednich Niemczech równolegle do górnictwa węgla kamiennego rozwijano również na dużą skalę wydobycie węgla brunatnego. Występowanie złóż węgla brunatnego w zachodniej Polsce było wówczas ogólnie znane, nie zostały one jednak dokładnie zbadane z braku zainteresowania nimi przemysłu i tylko lokalnie je eksploatowano...