PGR

Drugą obok rolniczych spółdzielni produkcyjnych formą socjalistycznych gospodarstw rolnych są państwowe gospodarstwa rolne. Gospodarstwa te mogą powstać na ziemi upaństwowionej, a także na ziemi, która została przez państwo nabyta albo przejęta za rentę od prywatnych właścicieli. Gospodarstwa państwowe mają całkowicie odmienne w stosunku do gospodarstw drobnotowarowych techniczne podstawy produkcji, gdyż użytkowana przez nie ziemia musi być uprawiana za pomocą metod praco-oszczędnych. Wymaga to takiego wyposażenia technicznego gospodarstwa, aby można było w znacznym stopniu wyeliminować z procesu wytwórczego pracę ręczną i zastąpić ją maszynami. Dla tego typu gospodarki właściwy jest wiec stosunkowo wysoki stopień substytucji pracy żywej pracą uprzedmiotowioną, w poważnej mierze opartej na wykorzystywaniu przemysłowych metod produkcji. Z charakteru państwowej gospodarki rolnej wynika więc, że do sprawnego jej funkcjonowania niezbędne jest dysponowanie środkami produkcji pozwalającymi na kompleksową mechanizację procesów wytwórczych, a także odpowiednio przygotowanymi kadrami, które potrafią taką technikę wykorzystać. Niezbędnym warunkiem efektywnego funkcjonowania państwowych gospodarstw rolnych jest również stworzenie takich systemów motywacyjnych, które zapewniałyby wymaganą inicjatywę pracowników i ich zaangażowanie w proces wytwórczy, co przy dużej różnorodności i zmienności warunków gospodarowania w rolnictwie ma zasadnicze znaczenie dla osiąganych wyników.