Podstawową zasadą finansowania wydatków państwowych w kapitalizmie wolnokonkurencyjnym (czyli w dobie lliberalizmu) była zasada powszechności opodatkowania, oparta na założeniu, że usługi świadczone przez państwo w ramach wspomnianych wyżej jego funkcji służą wszystkim członkom społeczeństwa — zarówno producentom jak i konsumentom. Zasadzie tej najlepiej odpowiadał system opodatkowania pośredniego, który nie wymagał zbyt dużego aparatu administracyjnego. Opodatkowanie to przybierało formy akcyzy, ceł itp., którymi obciążano artykuły konsumpcyjne, a które opłacali wytwórcy lub sprzedawcy w chwili wprowadzenia towarów do obrotu, wliczając te opłaty do cen, a zatem obciążając nimi ostatecznych nabywców. Z biegiem czasu coraz większego znaczenia nabierała druga zasadnicza forma opodatkowania, tj. opodatkowanie bezpośrednie. Przechodzenie do tego sposobu finansowania wydatków budżetowych było uzasadnione większą jego efektywnością dzięki przyjęciu nowych źródeł opodatkowania — przede wszystkim dochodów podatników. Podatkiem dochodowym są obciążone dochody osób fizycznych i przedsiębiorstw (indywidualnych i spółek).