Narzędzia działające w sposób automatyczny to rozbudowany system ubezpieczeń społecznych, w tym zwłaszcza ubezpieczenia od bezrobocia, oraz progresywny charakter opodatkowania indywidualnych dochodów. Wzrost liczby bezrobotnych w okresach recesji wywołuje automatyczny wzrost wydatków budżetowych na wypłaty zasiłków z funduszów ubezpieczenia społecznego (z ograniczeniem do osób spełniających określone warunki), osłabiający w pewnym stopniu ogólny spadek dochodów i popytu konsumpcyjnego. Natomiast w okresach ożywienia spadek liczby bezrobotnych automatycznie powoduje spadek wydatków państwa na te cele, działający osłabiająco na ogólny wzrost dochodów i popytu konsumpcyjnego. Podobne efekty stabilizacyjne przynosi stosowanie progresywnego systemu podatku od dochodów, tzn. systemu opartego na wzroście skali stawek podatkowych wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Spadek dochodów indywidualnych w okresach słabej koniunktury powoduje w tych warunkach automatyczne obniżanie się średniej stopy opodatkowania tych dochodów, wobec czego spadek dochodów rozporządzalnych (po opodatkowaniu) bywa słabszy od spadku dochodów nominalnych (przed opodatkowaniem). Odwrotne efekty daje to w okresach ożywienia, przeciwdziałając nadmiernemu wzrostowi popytu i wystąpieniu nacisków inflacyjnych, przez to, że dochody rozporządzalne, a więc i popyt konsumpcyjny, pod wpływem automatycznego wzrostu średniej stopy opodatkowania rosną wolniej niż dochody nominalne.